ЦIэхэр хъишъэмэ ахэтых. Хъишъэхэри цIэхэмкIэ ушъагъэх. Мыухыжьырэ къэбархэр апылъых – хъугъэ-шIэгъэ хьылъэмэ, лъэгъуныгъэмэ, тхыдэжъмэ, IорIуатэмэ япхыгъэхэу. Анахь къызэрыкIоу къыпщыхъурэ цIэми ухэдаIомэ, ухаплъэмэ, ухэгупшысыхьэмэ – зыкъыIотэжьэу къэшIэтынэу щыт! Ижъ-ижъыжьым къыщегъэжьагъэу, Кавказым икъохьапIэкIэ щыIэ чIыгухэр зэкIэ адыгэмэ ячIынэлъагъэх. ЛIэшIэгъу гурытхэм къащыублагъэу, Кавказ заор къемыжьэзэ,

Сирием ис адыгэхэм ясэлам гуапэ къышъосэхы! Мы зэфэсышхом сыкъезгъэблэгъагъэхэм тхьэшъуегъэпсэу ясэIо! «Нартхэм зы мэфэшхо мэфэ тхъагъо яIагъ» aIo адыгэмэ, а мафэр непэ къытфихьэгъэн фае! Нарт хэкум тыщыIэу, тымыкIодыгъэу тилъэпкъ культурэшхо, тиэпос тызэрэтегущыIэрэр насыпышхо тхъагъоу сэлъытэ. СишIэнIотэ псалъэ зэхьылIагъэр адыгэ нартхэмрэ урым (грек) мифологиемрэ ары. ЛIыхъужъ эпосэу «Нартхэр»...

Сыд фэдэрэ къэралыгъуи изиужьыжьыныгъэ лъапсэу фэхъурэр, пстэуми апэу, ичIыналъэ щыпсэурэ лъэпкъхэм бзэу аIулъыхэр, яшэн-хабзэхэр, хабзэхэр къэухъумэгъэнхэм тегъэпсыхьагъэу ащ къыухэбзырэ политикэр ары. Мэхьанэшхо зиIэу а Iофым елъытыгъ къэралыгъом ихахъуи, игъэхъагъи, ипытагъи, тынчыгъэ илъынри. Джары къэралыгъом инахьышъхьэ дэдэ хабзэм – Конституцием – ащ хэушъхьафыкIыгъэ чIыпIэ зыкIыщигъотырэри. Тикъэралыгъо ис лъэпкъхэм яныдэлъфыбзэхэр...

В статье выявляются аккумулированные мотивы обращения к прошлому в виде нартских повествований, всего адыгского фольклора как средоточию ума, мудрости и непреходящей духовной ценности. Показано превалирование материального благосостояния над самой жизнью, жестоко отсекающей духовное составляющее нартского общества. С другой стороны, приходит время, когда знания накопленные человеком в жизни, опыт, его мудрость помогли нартам выжить.

Ижъырэ кIэн бай зиIэ лъэпкъхэм адыгэхэр ащыщых. Сыд лIэужыгъорэ артефактэу тэ, археологхэм, къэдгъотыжьхэрэм янахьыбэхэм тарихъ, культурэ ыкIи хэгъэгу мылъку мэхьанэшхо яI. Дышъэм, тыжьыным хэшIыкIыгъэхэр е зитеплъэкIэ хьэламэтэу гъэпсыгъэхэр лъэпIэ дэдэх. МыутIэ ыкIи скиф культурэхэм ахахьэхэу Темыр Кавказым, Тенэ Iушъо, Украинэм икъыблэ чIыналъэхэм ыкIи Къырым къыщачIахыжьырэ пкъыгъохэм ащыщхэр тилъэпкъ иижъырэ культурэ епхыгъэх.

УсакIоу, тхакIоу, драматургэу, философскэ гупшысэ куухэр зыхэлъ тхыгъэхэр къызыIэкIэкIыгъэу Къуекъо Налбый дунаим зехыжьыгъэр шышъхьэIум и 22-м илъэсипшI хъугъэ. Игупсэхэр, иIахьылхэр, иныбджэгъухэр илъэс къэс а мафэм зэIокIэх, агу къагъэкIыжьы, непи псаоу щыIэм фэдэу игугъу ашIы. ЦIыфэу дунаим ехыжьыгъэм «КъэошIэжьа Налбый ыIогъагъэр?», «Налбый иусэ къызэрэщиIогъа-гъэу» аIозэ исатырхэр агу къызэрэкIыжьырэр, етIанэ зэгорэм зиусэ...

Мэкъуогъум и 1-м, дунае хасэу «Хэку ГъэзэжьынымкIэ Адыгэ Хасэ» (Circassian Repatriation Organization, CRO) зыфиIорэм, Америкэ Хэгъэгу Зэготхэм арыт штатэу Нью-Джерси къутамэ къыщызэIуихыгъ. Джащ фэдэу дунае хасэм фэйсбукым нэкIубгъоу щыриIэм къыщатхыгъ, къыщеIо «AdygPlus» блогым ит къэбарым. Натпрессым зэрэзэригъэшIагъэмкIэ, Хасэ икъутамэ хэбзэгъэуцугъэхэу къэралыгъом илъхэм ялъытыгъэу мы Iофыр гъэпсыгъэ хъугъэ.

СССР-ым ыкIи Адыгеем якъэралыгъо тынхэр къызфагъэшъошагъэу Адыгэ Республикэм народнэ тхакIоу КIэрэщэ Темботрэ, РСФСР-ым народнэ артистэу, композиторэу Тхьабысымэ Умарэрэ шышъхьаIум и 16-ыр къызыхъугъэхэ маф. КIэрэщэ Тембот адыгэ литературэм лъапсэ фэзышIыгъэ тхакIу, Тхьабысымэ Умарэ ыусыгъэ мэкъамэхэр лъэпкъ орэд шъыпкъэ хъужьыгъэх. Апэрэ адыгэ роман зытхыгъэу, хэку гъэзетым иапэрэ пэщагъэу КIэрэщэ Тембот 1902 илъэсым къэхъугъ.

Непэ е нычэпэ шышъхьаIум (августым) и 15-м Олимпийскэ джэгунхэу Бразилием икъалэу Рио-де Жанейро щыкIуагъэхэм текIоныгъэ дзюдо бэнакIэмкIэ къыщыдихи дышъэ медаль къызфагъэшъашэгъэ Мудранэ Бислан Мэзкуу къухьлъатэ тIысыпIэу Шереметьево щыпэгъокIыгъэх. Шъугу къэтэгъэкIыжьы, бэнакIор Къэбэртэе-Бэлъкъарым къыщыхъугъ, Адыгэ Республикэм бэнэнымкIэ щагъэсагъ, Краснодар къуапэм ыцIэкIэ Урысые хэшыпыкIыгъэ купым хэтыгъ.

Хъодэ Аднанэу, Адыгэ республикэм ицIыфышъхьэу, Тыркуем анахь пасэу къикIыжьыгъэхэм ащыщэу, адыгэ лъэпкъ Iофым ишъыпкъэу дэлажьэрэу, ау мэзитIум къакIоцI хьапсым чIэсым джыдэдэм мысагъэу къыфалъэгъурэм ихьылъагъэ хэпшIыкIэу нахь IэтыгъошIу къэхъу фэд. Ар къэзгъэлъагъорэр – бзэджэшIагъэм изэхэфын окIофэ хьапым зэрэчIэсыщт пчъагъэр – апэрэмкIэ зэрэхъущтыгъэр мэзитIумэ, ятIонэрэмкIэ зы мазэмэ, ящэнэрэмкIэ мэфипшI хъужьыгъэ.