(Гъэсэпэтхыд)
Хьэ шъхьарытIупщхэм къакIэхъухьагъэмэ яхэтыкIэ ашIотэрэзыжьэпти, зэIукIэшхо ашIынэу рахъухьагъ. ХэкI итэкъупIэр афэмыхъужьэу, урамхэр зэпачъыхьэ, зыфырикъун апэ къызифэкIэ, рафыжьэ, зэцэкъагъэхэри къахэфэ. Аущтэу кIощтмэ, аIуагъ нахьыжъмэ, цIыфмэ шхончхэр къаштэщтышъ, уемыщэч.
ЦIыфмэ зэIукIэм икъэбар зызэхахым – хъурэр ашIэу адырагъэштагъа, аужыпкъэрэ лъэхъаным хьэмэ зэрадезекIорэр ашIоемыкIоу укIытагъэха – ялIыкIо игъом ахагъэхьагъ.
– ЦIыф афэдэу тыпсэурэпышъ ары, – лIыкIом фыреплъэкIызэ, тхьаусхагъэ Хьажъущырыр. – Дэгъуба уни уиIэу, Iэ къыпщафэзэ, алъакъомэ уябзэй-уябэоу ущыIэныр. Ащ ехъу мы дунаим ущыIумыкIэжьыми хъунэу къысщэхъу сэ…
Шъыпкъэ, Хьажъущырым иIоф дахэу зэпыфэнэу ежьэгъагъ. КIодыгъэу, шъэожъые горэм къыгъоти, ядэжь къыхьыгъагъ шъхьаем, фамыдэу, цIыраум хадзэжьыгъагъ. Ау къешIэжьы щэ IэшIу шъэожъыем къызэрэфыригъэхъогъагъэр, ыкокI фабэ зэрэригъэсыгъагъэр.
– Нахьыжъи нахьыкIи щыIэжьба джы? – къызIуипхъотыгъ ХьашхъурэIум. – Сыд хэпшIыкIырэ ппэ зыхапсэрэм? Тэ тыхьэ шъхьарытIупщ. Тышъхьафит! А тIэкIур къыбгурыIорэба? Аужыпкъэм, тыцIыф ашIошIышъ, хьэхэр къытэхьакъух!
ХьашхъурэIур бэкIэ нахь ин Хьажъущырым. Ау нахьыжъа, нахьыкIа – зыми ышIэрэп. КIо, цIыфмэ бэрэ ахэсыгъэти, пэщэныгъэр рамытырэми, къыIорэм хэдаIох. Арышъ, нахьыжъыгъор иинагъэ имызакъоу ащкIи къыдехы.
– Сэ спшъэ зэ нэмыIэми пшъэрылъыр къырашIагъэп, – къахидзагъ Хьэпаныеми. – ЕгъашIи сиIагъэп пшъэхъуи, къопси. СышъоупчIы: ара зэфагъэр зынэсырэр? Сэщ фэдэхэр зыхагъэсырэр шъхьэнтэ шъаб! Кофе, какао, шоколад къафахьызэ…
Хьэпаныер къыздэкIыгъэр амышIэу, нэбгырищым нахьыбэу зэхахьэхэрэм ренэу захепцэ. ЦIыфхэр къенэцIэу аштэным пае шынкIэу хэт шъхьаем, етIани хелъасэшъ, чъэрэм дачъэ, хьакъурэм дэхьакъу, цакъэрэм дэцакъэ.
– Тхьэматэ хэдзыгъэу, унэ шIыгъэн фае, – къыIуагъ Хьацэкъэн. – ЦIыфмэ щыIакIэ къязытырэр ятхьэмат, а щыIакIэр зыщагъэпсырэр яун. Ау утхьэмэтэныр хьылъэ, пшъхьэ иIоф щыбгъэзыенышъ, купым ыIорэр бгъэцэкIэн фае. Ар, сэщ фэшъхьаф, зыфэукIочIын къытхэта?!
Хьацэкъэн, Iушъашъэхэзэ зэрэзэраIожьырэмкIэ, джа хьэу медальхэр зыпшъэ ишIагъэу загъорэ урамым къыщылъагъорэм ыш. Ау, ныбжьыкIэзэ, унагъом хэмызагъэ хъуи, къызхафыгъагъ. Губжыгъэу зэпытышъ, ыжэ къыдэкIырэр ашIошъыпкъ.
– ЗэкIэ зыфашъуIорэр тэрэз, – гущыIэхэр ымышIахэу къыIэпызырэм фэдэу хэкI самэм дэкIоягъ Хьалэчи. – Сэщ нахьыжъ шъухэмытынкIи хъун. Бэп згъэшIэжьыщтыр, ау къыткIэхъухьагъэмэ неущрэ мафэр яIэным тыфакIоу къысщыхъурэп. Ар къязытын зылъэк1ыщт закъор шхонч иуиIэныр ары! Ау ащ игугъу тшIынэу тыфаеп.
Хьалэч ылъэкъо лъэныкъо Iэтыгъэу къыздырехьакIы. Хьэ нэIуагъэмэ ахэтэу чъэзэ, лIы горэ шхончымкIэ къыкIэлъыогъагъ. Джы хэкI итэкъупIэм хэкIырэп. Сыда анахьэу цIыфмэ узэращыгугъун плъэкIыщтыр, еIо. Узыфаер уздэщысым ущысэу еу Iоу къыпфащэ. Арышъ, шхонч горэ къызIэкIагъэзынкIи пшIэнэп.
Сыдэу щытми, бэрэ агу жьы дагъэкIызэ, хьэхэр зэхьакъугъэх. ЗэIукIэм икIэухым цIыфмэ ялIыкIо гущыIэр ратыгъ.
– СызэрэшъухаплъэрэмкIэ, шъухьэ шъыпкъ, – къащытхъугъ къахэхьагъэр. – Арышъ, сэ зэкIэ сIэ имылъми, унэ шъузэрэфаер ясIожьын. Сыпылъын згъэдэIонхэуи. Шъо, зэришъухъухьагъэу, тхьэматэ хэшъудз.
Хьацэкъэн тхьэматэу хадзыгъ, шхонч арамытыгъэми, бэми макIэми шIагъэр, унэ хъоо-пщау афызэтырагъэуцуагъ. Ари тIо зэтетэу – ычIэгъыкIэ ущыпсэунэу, ышъхьагъыкIэ ущычъыенэу.
Дунаир афэмыхъужьэу унэр зэфэдэкIэ къачъыхьагъ – тхьакIыпIэрэ псыунэрэ хэт. Щагур къаплъыхьагъ – пщэрэхьапIэ, къакъыр умыIожь, гаражым фырыкъужьэу дэт. Машинэри яI, унэIутхэу зэлI-зэщъузэу къаратыгъэхэр ащкIэ дэкIыхэшъ, ашхыщтыр къащэ. ЕтIани ар бэдзэр-тучан амыIоу, хэкI итэкъупIэу якIасэм къыращы.
Сыда нэмыкIэу джыри узыфэещтыр?
Зы мытэрэз ныIэп хьэ шъхьарытIупщхэм язэблэхъугъэ щыIакIэ халъэгъуагъэр. Унэ шъхьангъупчъэхэр лъагэх, уарыплъымэ, уашъо щэхъу плъэгъурэп – хэта узэхьакъущтыр? Тхьаркъо горэ шъхьангъупчъашъхьэм къытетIысхьэмэ ара? Ари илъэсым зэ къафехэу.
Мытэрэзыр зы шъхьаем, щэчыгъуае. Апэ бэхэм щагум дэгъуалъхьэхэу аублагъ шъхьаем, ари хэкIыпIэ афэхъугъэп – чэур тенэчым хэшIыкIыгъ, упхырыплъын амал иIэп, лъэмакъэ горэ зэхэпхымэ ары. Ащ пае цIыкIу-цIыкIоу дэкIыхэу аублагъ.
Мэзэ зытIущкIэ тхьэмэтэ закъор щагум къыдэнагъ. Ащ ылъэкI къэнагъэу пIон плъэкIыщтэп, ау къыомыдэIухэмэ, пIуагъэми умыIуагъэми сыда имэхьан?
Зэ ХьашхъурэIур къыблэчъызэ, Хьацэкъэн къехьакъугъ.
– Сыд, ситхьэмэтэмаф, уикъэбар? – шIуфэс рихыгъ шъхьаем, мыдрэр зэрэгубжыгъэу къыфычIэплъышъ щыт. «Къеблагъ» зэрэримыIощтыр гъэнэфагъэ.
КъыдэмыгущыIэжьыгъэми, къэбарэу щыIэр ХьашхъурэIум ешIэ. УнэIутхэр Хьацэкъэн зэриIэх. Ау хэкI итэкъупIэр арыжьэп, шхыныр бэдзэрым къырахы. УзэнэцIын закъор – унэшхом рагъэсыжьырэп, ежьхэр пщэрыхьапIэм икIыжьхи, ащ итIысхьагъэх, мыдрэм хьэунэ фызэхаIулIагъ. Чэуми ычIэгъыкIэ гъонэ гоузхэр фашIыгъэх.
Хьацэкъэни ышIэщтыгъэ хэкI итэкъупIэм щыхъурэр. Хьэ шъхьарытIупщхэм япсэукIэ ашIоблэкIыгъащэу, зэфэс зэхащэнэу егупшысэх. Хьалэчи зэрэпсау, шхонч горэ зэгъэгъотыгъэн фае еIо. Арышъ, зэIукIэгъитIумэ армырми зэраIон хъатэ яIагъэп…
natpress